Meslek Okulu

Son dönemlerde ciddi bir iş imkanı yaratan İŞKUR programlarından biri olan Toplum Yararına Programlar (TYP), özellikle devlet kurumlarına personel istihdam edilmesi anlamında pek çok işsize belirli periyotlar için iş kapısı açmıştır.

Son dönemlerde ciddi bir iş imkanı yaratan İŞKUR programlarından biri olan Toplum Yararına Programlar (TYP), özellikle devlet kurumlarına personel istihdam edilmesi anlamında pek çok işsize belirli periyotlar için iş kapısı açmıştır.

İŞKUR, kendisine başvuran işsizlerin niteliksiz olanlarına yönelik başlattığı bu programla, herhangi bir uzmanlık alanı olmayan, belirli bir eğitim almamış işsizlerin 3’er, 6’şar ve 9’ar aylık dönemlerle çalışmalarını sağlamaktadır. Kendi başlarına iş bulmaları zor olan bu işsiz grubunu bilinçli yönlendirmelerle istihdam edip gelir elde etmelerini sağlayarak, önemli bir sosyal sorumluluk üstlenmektedir.

İŞKUR’un özellikle Milli Eğitim Bakanlığı’nda istihdam ettiği bu program kapsamında yaklaşık son 5 yıldır, okullar ve kurumlar da çeşitli ihtiyaçlarını gideren bir personel grubuna sahip olmuşlardır.

Toplum Yararına Programlara Katılmak İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?

Bu programa dahil olup bir işte çalışmak istiyorsanız ilk yapmanız gereken şey İŞKUR’a kayıtlı olmak. Türkiye İş ve İşçi Bulma Kurumu’na işsizlik kaydı yaptırdığınızda, kurumun veri bankasında kayıt altında olmuş oluyorsunuz. Böylece herhangi bir özel veya kamu işveren, işçiye ihtiyaç duyduğunda ve İŞKUR’a başvuru yaptığında veri tabanında kayıtlı olan personelden ihtiyacını karşılayabilmektedir.

İŞKUR’a kayıtlı olabilmek için 18 yaşını tamamlamış olmak şartı bulunduğunu da unutmamak gerekiyor. Sebebi bu yaştan önceki bireylerin halen babalarının sosyal güvencelerinden faydalanıyor olmasıdır. İşsizlik oranı hesaplaması yapılırken de 18 yaşından küçükler henüz dahil edilmemektedir.

Toplum Yararına Programlara başvuruda aranan diğer bir şart ise; herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emekli maaşı almıyor olmak, malulen iş bırakmak zorunda kalan bireylere ödenen malul maaşı almıyor olmak, eşini kaybetmesinden ötürü kadınlara verilen dul aylığını almıyor olmak ve babası vefat edenlere verilen yetim maaşını almıyor olmak gerekiyor.

Açık öğretim programları hariç diğer örgün eğitim kurumlarında öğrenci olmamanız da gerekiyor; çünkü bu programda günlük belirli bir saat aktif olarak, işyerinde bulunup çalışmanız gerekmektedir. Örgün programlarda öğrenci olmanız çalışmanıza engeldir.

Kaymakamlıkların Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakıfları tarafından verilen sosyal yardımlardan olan nakdi yardımı alan kişiler de TYP programına başvuramamaktadırlar.

Başvuranlar Nasıl Seçiliyor?
İl merkezlerinde olan Çalışma İl Müdürlükleri, başvurulacak programın özelliğine göre farklı seçme metotları uygulayabilmektedirler. İşin niteliğine göre bu metot değişmektedir.

İlk metot yüzde yüz noter kurasının uygulanması metodu denilen, başvuranlardan ihtiyaç duyulan sayının tamamının noter huzurunda kura yöntemi ile seçilmesi anlamına gelmektedir. Katılımcıların, İŞKUR yetkililerinin ve noterin hazır bulunduğu kurada şans faktörü önemli rol oynamaktadır.

İkinci metot İŞKUR bünyesinde görevli olan İş ve Meslek Danışmanları tarafından yapılan mülakat yöntemidir. Bu mülakatta başvuranların öz geçmişleri incelenmekte, başvuranlara çeşitli sorular yöneltilmekte ve böylece ihtiyaç duyulan personel seçilip liste halinde mülakat merkezine asılmaktadır. Bu sürece bazen politik müdahaleler de olabilmektedir.

İŞKUR’un uyguladığı son metot ise ihtiyaç duyulan sayının % 80’inin noter kurasıyla, % 20’sinin ise mülakat yolu ile seçilmesi esasına dayanmaktadır. Noter kurası işi şansa dayalı olduğu için objektif olarak değerlendirilebilirken; mülakat aşaması biraz daha referans temelli olabilmektedir.

TYP Kapsamında Çalışanlar Ne Kadar Ücret Alıyorlar?
Toplum Yararına Programlarda çalışan işçiler asgari ücret almaktadırlar. Kanunların belirlediği maaş zamlarının hepsi bu kapsamda çalışanlar için de geçerlidir.

Ayrıca bu program kapsamında çalışan işçilerin hepsinin sosyal güvenlik primleri yatırılmakta ve bu süreç içerisinde, çalışanların hepsi sağlık hizmetlerinden de yararlanabilmektedirler. Çalışanların hepsinden kesilen vergiler TYP kapsamındakilerden de kesilmektedir.

TYP Programı Hangi Tür İşçiler Almaktadır?

Bu programın temeli, kalifiye olmayan işçilerin istihdam edilmesine dayandığı için, genelde kaba iş denilen iş alanlarında görevlendirme yapılmaktadır. Bu iş alanlarının başlıca olanları;
• Milli Eğitim Bakanlığı okullarında temizlik, bakım-onarım hizmetleri
• Milli Eğitim Bakanlığı okullarında çevre düzenlemesi hizmetleri
• Orman Bakanlığı veya Belediyelerde erozyonla mücadele çalışmaları
• Vadilerin ve derelerin ıslah çalışmaları
• Çevre Bakanlığı, Valilikler ve Kaymakamlıklar bünyesinde park düzenlemeleri
• Orman Bakanlığında ağaçlandırma çalışmaları
• Kültür Bakanlığında restorasyon, kültürel miras ve tarihi mirasların korunması
• Kamuya ait alt yapıların yenilenmesi çalışmaları
• Çevre Temizliği

TYP’nin Belirli Bir Süresi Var mıdır?
Toplum Yararına Programların azami süresi 9 aydır. Milli Eğitim Bakanlığı için bu süre eğitim-öğretim dönemini kapsarken, Orman Bakanlığında mevsimlik çalışmalara bağlı olarak çalışma dilimi farklılık gösterebilmektedir. Kültür Bakanlığı kapsamında çalışacak işçiler restorasyon kurallarına göre görevlendirilmekte olup Çevre Bakanlığı bünyesinde çalışacak işçiler ise Bakanlığın belirlediği zaman dilimlerinde görevlendirilmektedir.

TYP Kapsamındaki Haftalık Çalışma Saatleri Ne Kadardır?

Sosyal Güvenlik primleri yatırılmak kaidesi ile TYP kapsamında çalışacak işçiler haftalık 45 saate kadar çalıştırılabilmektedir. Günlük 8 saat çalışılan kurumlarda haftalık 40 saat çalışırken, 45 saate göre yapılacak görevlendirmelerde işçi hafta sonu da 5 saat çalıştırılabilmektedir. Bu süreler tamamen çalışılan sektöre bağlıdır.

Örneğin hafta sonları Destekleme ve Yetiştirme Kurslarının olduğu okullarda görevli olan temizlik işçileri hafta sonu bir gün 5 saat daha çalışabilmektedir. Orman Bakanlığına bağlı Orman İşletme Müdürlükleri veya Şefliklerinde ağaçlandırma veya erozyonu önleme çalışmalarında, kurum amirlerinin değerlendirmesine göre, toplamda 45 saati geçmeyecek şekilde iş ve görev dağılımı yapılmaktadır.

Kimler TYP Kapsamında Çalışamaz?

Daha önce İş ve İşçi Bulma Kurumunun açmış olduğu meslek edindirme kurslarından sertifika alıp bir işe yerleştirilen ancak şu an işsiz olan adaylar 6 ayı geçmeden Toplum Yararına Programlar kapsamında işe alınamaz.

Herhangi bir gerekçe göstermeden TYP programından ayrılmış olan kişiler, kendi kabahati yüzünden TYP programını bırakmak zorunda kalanlar işten ayrıldıkları tarihten itibaren 2 yıl sonra başvurabilmektedirler.

Herhangi bir TYP programından faydalanıp, ardından yine başvurup ancak görevlendirme zamanı geldiğinde bu programda çalışmayı en az üç kez reddeden kişiler de 2 yıl sonra görevlendirilebilirler.

İŞKUR bünyesinde kurs alma veya bir programa katılma noktasında sakıncalı bulunan kişiler de, sakıncaları devam ettiği sürece TYP kapsamında iş alamazlar.Devam eden bir TYP programından sebepli veya sebepsiz ilişiği kesilenler aynı türden bir TYP programına başvuramazlar.Tüm bunların özeti olarak belirtmek gerekiyor ki TYP programı ciddi bir süreç ve başladığı andan itibaren belirtilen kurallara uymak zorunluluğu vardır. iş disiplini ve çalışma ahlakı olarak zafiyet gösteren çalışanlar belirli yaptırımlara maruz kalmaktadırlar.

TYP’de Çalışanlar Ertesi Yıl Bir Kez Daha Başvurabilir mi?

Maksimum süresi 9 ay olan TYP programlarında çalışan kişiler ikinci kez başvurabilmek için mecburen 3 ay beklemek zorundadırlar. Örneğin okullarda görev almış işçiler, eğitim-öğretim sezonu bittiğinde, Haziran ayında TYP’den ayrıldıkları için, ikinci kez ancak eğitim-öğretim sezonunun başladığı Eylül ayında yeniden görevlendirilebilmektedir.

Aynı kişi aynı programda en fazla iki kez çalışabilmektedir. Bunun mantığı programdan daha çok kişinin faydalanabilmesidir.

TYP Kapsamında Çalışanların İzin veya Devamsızlık Hakkı Var mı?

Her çalışma alanında olduğu gibi TYP kapsamında da çeşitli izinler olabilmektedir. Devamlılığın şart olduğu bu programlarda geçerli mazeretleri olan işçilere çalışma süresinin yirmide biri kadar izin verilebilmektedir.

Çalışılan kurumu mağdur etmemek şartı ile geçerli bir mazeret bildiren işçiler ücret almadan izin kullanabilmektedirler. Yirmide bir kuralının anlamı ise her 20 günde bir izin kullanabilmeleridir. 160 gün süresi olan bir programda toplam izin hakkı 8 gün olmaktadır.

Her insanın başına gelebilecek diğer mazeretler olan sağlık problemleri, evlilik, doğum veya birinci dereceden akrabaların vefatı halinde belgeye dayalı olarak, işçiler yine yirmide bir oranında izin kullanabilmektedir.