TANIM

Okullarda, klüplerde, üniversitelerde, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı kuruluşlarda ve diğer kuruluşlarda; sporcuların ferdi veya toplu olarak, ihtisasları dahilindeki her türlü spor faaliyetlerinde, sportmenlik anlayışı içinde, uluslararası kural ve tekniklere uygun olarak eğitilmesini sağlayan, sporun esaslarını, teknik prensiplerini ve kurallarını öğreten ve alanındaki gelişmeleri takip eden kişidir.

Antrenörler sporun dalına göre değişik isimlerle anılırlar. Örneğin, futbol antrenörü, basketbol antrenörü (koç), güreş antrenörü gibi.

A- GÖREVLER

Antrenörlerin en önemli görevleri, sporcuların fizyolojik ve psikolojik kapasitesini sporda en yüksek verimi elde etmek için yönlendirmek, kapasitelerini geliştirici teknikler uygulayarak sporcuları en iyi şekilde yetiştirmektir.

Antrenörlerin belli başlı görevlerini şöyle sıralayabiliriz;

- Uluslararası kural, teknik ve gelişmeleri yakından takip eder ve bu konularda sporcuları bilgilendirir,
- Günlük, haftalık, aylık ve yıllık çalışma programları hazırlar ve uygular,
- Spor karşılaşmalarına, sporcuların götürülüp getirilmesini sağlar,
- Sporculara verilen spor malzemeleri, spor araç ve gereçlerinin takip ve kontrolünü yapar ve yaptırır,
- Branşı ile ilgili spor dalında; eğitici video, bant, kitap, dergi vb. eğitim araç ve gereçleriyle ilgili araştırma yapar, temin eder ve uygulamalı olarak yararlanır,
- Branşı ile ilgili kurs, seminer ve diğer eğitim faaliyetlerine katılır,
- Sporcuların sağlık ve psikolojik kontrollerinin periyodik olarak yapılmasını sağlar,
- Sporcuların gelişimi için gerekli olan beslenme ve diyet programları hazırlar veya hazırlatır ve bu konularda bilinçlenmelerini sağlar.
- Sporcuların dayanıklılık, hız, çabukluk ve kondisyonlarını arttırıcı; koşu, yürüyüş ve diğer çalışmaları yaptırır,
- Sporcuları teknik, taktik, fizik-kondisyon ve psikolojik olarak karşılaşmalara hazırlar,
- Antrenmanlarda, soyunma odalarında, karşılaşma öncesinde ve sırasında yapılacak müsabakanın taktiğini uygulatır, teorik ve pratik olarak uygulanacak mücadele biçimini göstererek, yapılan hataları ve sporcuların zayıf yönlerini tespit ederek giderilmesini sağlar,
- Rakip ekiplerin gücünü, oyun stratejilerini öğrenerek, hazırlıklarını bunlara göre yapar, sporculara oyun stratejisini açıklar, gerektiğinde sporcuları kampa alır,
- Sporcuların her türlü sorunları ile ilgilenerek, sağlık durumlarını, özel yaşamlarını, izinlerini takip eder,
- Sporcuların devam ve form durumlarını takip ederek, form düşüklüğü gösteren sporcularla özel ilgilenir, onlara özel çalışma programları hazırlar, gerektiğinde kadro dışı bırakarak cezalandırır,
- Sosyal ve kültürel aktivitelerle sporcuların moral seviyelerini ve canlılıklarını yüksek tutmaya çalışır,
- Sporun türüne göre karşılaşma öncesi takımı açıklar; karşılaşma öncesinde, devre arasında, molalarda ve karşılaşma esnasında, gerekli direktifleri verir, oyun sistemini açıklar ve gerektiğinde değişiklikler yapar, oyuncu değiştirir,

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER

- Spor kıyafetleri (eşofman, şort, tişört vb.)
- Spor ayakkabıları,
- Yağmurluk, rüzgarlık,
- Kronometre, saat, düdük,
- Kırtasiye malzemeleri (kağıt, kalem, defter vb.),
- TV, video, kasetler, bilgisayar ve ilgili bilgisayar programları,
- Sporun türüne göre çalışma aletleri, kondisyon aletleri, ağırlıklar, oyun topları, çeşitli araç ve gereçler.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Antrenörler öncelikle sporu ve sporcuyu sevmelidirler, başarılı olabilmeleri için sporun belli bir alanında yetenekli olmaları gerekir.

Seyahat etmekten, değişik insanlarla tanışıp yeni yerler görmekten hoşlananlar için antrenörlük uygun bir meslektir.

- Antrenör olacak kişilerin, görevlerini yerine getirmeye engel, bedensel eksiklikleri, sağlık sorunları olmaması gerekir,
- Bu alanda çalışan insanlar bir anlamda eğitimci olarak görev yaptıkları için, insanlarla iyi iletişim kurabilmek, sabırlı ve dayanıklı olabilmek bu meslekte başarıyı arttırıcı faktörlerdir,
- İnsanları seven, çabuk iletişim kurabilen, düşüncelerini rahatlıkla aktarabilen, kurallara uymayı ilke haline getiren, tutarlı, uyumlu, güvenilir, otoriter ve bir gurubu yönetebilecek özelliklere sahip kişiler bu meslekte başarılı ve mutlu olabilirler,
- Antrenörlerin sürekli yeniliklere açık bir kişiliğe sahip olması gerekir,

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLAR

Antrenörlerin çalışma ortamları ve koşulları spor türlerine göre farklılık göstermektedir;

Genelde antrenörler; açık, kapalı, toprak, çim sahalarda, kapalı spor salonlarında, diğer özel yapılmış spor alanlarında ve soyunma odalarında görev yaparlar.

Bu meslek genelde ayakta yürütülür ve yorucudur. Antrenmanlar sırasında yürüme, koşma, eğilme, çömelme, dönme, uzanma gibi fiziksel hareketleri sıkça yaptıkları için, burkulma, incinme, kırılma, kanama ve çarpışma gibi kazalara maruz kalabilirler. Antrenörler spor türüne göre çeşitli güç şartlarda (kar, yağmur, çamur, soğuk, sıcak gibi şartlarda), gürültülü ortamlarda görev yaparlar.

Çalışma zamanları sporun türüne göre farklılık gösterir. Gece (aydınlatılmış alanlarda), gündüz, haftanın değişik günlerinde ve yılın değişik aylarında görev yaparlar.

Antrenörler sporun türüne göre; sporcular, meslektaşları, teknik direktörler, hakemler, antrenör yardımcıları, monitörler, masörler, malzemeciler, sağlık personeli, kulüp yöneticileri, idareciler ve diğer yetkili personelle, federasyon yetkilileri ile iletişim içindedir.

D- MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Mesleğin eğitimi;
- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde açılan “Antrenör Yetiştirme Kursları” nda verilir. Antrenör yetiştirme kurslarının verildiği iller; her yıl federasyonlar, gençlik ve spor il müdürlükleri, sporla ilgili diğer kamu ve özel kurum ve kuruluşların birlikte belirlediği ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilir.

Mesleğin eğitimi ayrıca;
- Üniversitelerin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulları, “Antrenörlük”
Programlarında verilir.

Bu üniversiteler;
- Abant İzzet Baysal Üniversitesi (Bolu)
- Adnan Menderes Üniversitesi (Aydın)
- Akdeniz Üniversitesi (Antalya)
- Anadolu Üniversitesi (Eskişehir)
- Ankara Üniversitesi (Ankara)
- Atatürk Üniversitesi (Erzurum)
- Balıkesir Üniversitesi
- Celal Bayar Üniversitesi (Manisa),
- Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas),
- Çukurova Üniversitesi (Adana),
- Dicle Üniversitesi (Diyarbakır)
- Dumlupınar Üniversitesi (Kütahya)
- Ege Üniversitesi (İzmir)
- Erciyes Üniversitesi (Kayseri)
- Gazi Üniversitesi (Ankara),
- Gaziosmanpaşa Üniversitesi (Tokat)
- İstanbul üniversitesi
- Kırıkkale üniversitesi
- Kocaeli üniversitesi
- Marmara Üniversitesi (İstanbul)’dir.
- Niğde Üniversitesi,
- Pamukkale Üniversitesi (Denizli) Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu
- Selçuk Üniversitesi (Konya)

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER

Daha önce sporla ilgilenmiş olmak, sporcu olarak amatörce veya profesyonelce çalışmak bu mesleğin eğitimini alırken ve daha sonra çalışma hayatında kolaylık sağlayacak ve başarıyı artırıcı etki yapacaktır.

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Yüksek öğretim kurumlarında bu mesleğin eğitimini alabilmek için, Öğrenci Seçme Sınavında (ÖSS) yeterli puan almak, üniversitelerin kendi bünyelerinde yaptıkları özel yetenek sınavlarında başarılı olmak gerekmektedir. Özel yetenek sınavlarında; kişilerin spor becerileri, yetenekleri, teknikleri, hız, çabukluk, güç, performans gibi özellikleri ölçülmektedir. Bu ölçme ve değerlendirme işlemleri; koşu, uzun atlama, gülle atma gibi atletizm dallarında, jimnastik hareketleriyle, topla ve diğer aletlerle yaptırılan hareketlerle eleme şeklinde yapılmaktadır.

D- MESLEK EĞİTİMİ

Gençlik ve spor müdürlükleri bünyesinde açılan antrenörlük kurslarına katılmak için her hangi bir sınav söz konusu değildir. Yaş sınırlaması yoktur. Fakat bu kursa katılmak isteyenlerde aşağıdaki şartlar aranmaktadır;
- En az lise ve dengi okul mezunu olmak,
- Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek vücut veya akıl hastalığı bulunmamak,
- Ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veya affa uğramış olsa dahi devlete karşı işlenmiş suçlardan dolayı ceza almamış olmak,
- Herhangi bir yerde çalışıyor ise kurs süresince izinli olmak.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

Yüksek öğretim kurumlarının antrenörlük eğitimi programlarında eğitim süresi 4 yıldır.
Bu programda; Spor Biyolojisi, Uygulamalı Fizyoloji, Fonksiyonel Anatomi, Kineziyoloji, İlk Yardım İlkeleri, Spor Psikolojisi, Egzersiz Fizyolojisi, Psikososyal Açıdan Spor gibi dersler okutulmaktadır.

Antrenör yetiştirme kurslarının süresi ortalama 20 gündür (toplam 150 saattir). Kurs süresince temel ve özel eğitim programları uygulanır.
Temel eğitim programında; Spor Anatomisi, Spor Fizyolojisi, Antrenman Bilgisi, Spor ve Beslenme,Spor Psikolojisi, Sporda Yönetim, Teşkilatlanma ve Organizasyon, Spor Hekimliği (İlkyardım, Masaj ve Sakatlanma), Spor Sosyolojisi dersleri okutulmaktadır.
Özel eğitim programında; Özel Antrenman Bilgisi, Spor Dalı Teknik ve Taktikleri, Spor Dalı Oyun Kuralları, Sporda Gözlem, Ölçme ve Değerlendirme dersleri okutulmaktadır.

Kurs sonunda temel ve özel eğitim programlarında yer alan derslerden yazılı, sözlü ve uygulamalı olarak sınav yapılmaktadır.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE ÜNVAN

- Antrenörlük eğitimini yüksek öğretim kurumlarında başarı ile tamamlayanlar “Lisans Diploması” ve “Antrenör” unvanını alırlar. Göreve başladıklarında ise Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’nden “Antrenörlük Lisansı” alırlar.
- Antrenör yetiştirme kurslarına devam ederek sınavları başarı ile geçenler ise antrenörlük belgesi alırlar. Bu belgeyi alanlar antrenör olarak göreve başladıklarında Spor İl Müdürlükleri’nden “Antrenörlük” lisansı alırlar. Bu lisanslar her yıl vize edilerek yenilenmektedir.

E-ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Antrenörler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı İl ve İlçe Müdürlüklerinde kadrolu olarak, özel ve resmi okullarda , özel ve resmi kurum ve kuruluşlara bağlı spor kulüplerinde, amatör ve profesyonel liglerdeki spor kulüplerinde, üniversitelerde, sporcu eğitim merkezlerinde, özel spor kurslarında; sözleşmeli, kadrolu veya fahri antrenör olarak amatör veya profesyonel statüde görev alabilmektedirler.

Günümüzde spora olan ilginin artması ile birlikte antrenörlük mesleği de cazip ve aranan bir meslek haline gelmiştir.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

Antrenörlük eğitimini;
- Yükseköğretim kurumlarında alanlar; eğitim süresince Kredi ve Yurtlar Kurumu’nun sağladığı harç kredisi, öğrenim kredisi ve yurt imkanlarından yararlanabilirler. Ayrıca özel ve kamu kurum ve kuruluşlarının sağladığı burs ve yurt imkanlarından yararlanabilirler.
- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde açılan antrenör yetiştirme kurslarında meslek eğitimi alanlar; kursa katılmak için herhangi bir ücret ödemezler, kurs süresince herhangi bir kazanç da elde edemezler.

EĞİTİM SONRASI

- Eğitim sonrası kazanç ise; sporun türüne, antrenörün sözleşmeli, kadrolu, fahri olarak, amatör yada profesyonel olarak çalışmasına, antrenörün başarısına, tecrübesine,çalıştığı kulübün büyüklüğüne, amatör yada profesyonel liglerde olmasına göre değişmektedir.
- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak kadrolu çalışanlar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre maaş alırlar. Yine aynı bünyede fahri yada sözleşmeli çalışan antrenörler ise daha düşük ücretle çalışmaktadır.
- Bazı spor dallarında, profesyonel kulüplerde başarısını ispatlamış antrenörler astronomik ücretlerle çalışmakta hatta yüklü transfer ücretleri almaktadırlar.

G- MESLEKTE İLERLEME

Antrenörlük lisansı alarak göreve başlayanlar; minikler, yıldızlar ve gençler kategorilerinde en az 3 yıl başarı ile çalıştıklarında, 2. kademe antrenörlük kurslarına devam ederek (Spor İl Müdürlüklerinde), “Kıdemli Antrenör” olarak ilerleme kaydederler ve büyükler kategorisinde de görev alabilirler.

Kıdemli antrenör olarak en az 2 yıl başarı ile çalışanlar, 3. kademe antrenörlük kurslarına devam ederek (Spor İl Müdürlüklerinde) “Baş Antrenör” olurlar, milli takımlarda ve diğer büyük klüplerde baş antrenör olarak görev alabilirler.

Ayrıca, meslek elemanları değişik illerde spor il müdürlükleri bünyesinde her kademede açılan gelişim seminerlerine katılarak mesleki bilgilerini geliştirme olanağı elde edebilirler.

En az 2. kademe antrenörlük belgesi ve lisansı olan antrenörler yurt içinde düzenlenen “Milletlerarası Antrenörlük Semineri” ne katılabilirler.

BENZER MESLEKLER

- Beden eğitimi öğretmenliği
- Monitörlük
- Teknik direktörlük

H- EK BİLGİLER

-

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Meslek elemanları,
- Türk Meslekler Sözlüğü-Türkiye İş Kurumu.
- Antrenörlerin Çalışma Esas ve Usulleri Yönergesi,
- Antrenör Eğitim Yönetmeliği,
- Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, spor şubeleri,
- 2005 Yılı ÖSYM Sınav Kılavuzu,
- Üniversiteler Yüksek Öğretim Programları ve Meslekler Rehberi (ÖSYM-1998),
- Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde meslek danışma merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.