TANIM

İnsanın dünya üzerinde görülmesinden ortaçağa kadar geçen süreç içinde insana ilişkin her türlü kalıntı ve buluntuyu, doğal çevre ile insan arasındaki ilişkileri, yüzey, sualtı araştırmaları ve kazılarla ortaya çıkaran, inceleyen, değerlendiren ve koruyan kişidir.

A- GÖREVLER

- Eski çağlardan günümüze kalmış toprak veya su altındaki eserleri gün ışığına
çıkarmak için kazılar yapar,
- Kazılardan elde edilen eserleri temizler,
- Parça eserlerin yapıştırılmasını (konservasyon), bakım-onarım restorasyonunu
yapar,
- Eserlerin kaydını tutar, korunmasını sağlar ve halkın bilgisine sunar,
- Kültür Bakanlığında çalışması durumunda; kazılarda gözlemci olarak
görevlendirilebilir,
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarının SİT alanı (Ayrıntılı bilgi
H- EK BİLGİLER bölümünde yer almaktadır.) belirleme çalışmalarına temel
oluşturan raporlar hazırlar,
- Korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarını saptar ve kaydını tutar, bunlara
yönelik koruma ve restorasyonlar konusunda kararlar çıkarılmasını sağlar,
- Çevresindeki antik kentlerin (ören yerlerinin) belirli aralıklarla denetimini
yapar,
- Müzelerde çalışanlar koleksiyoncuların denetimini yapar.

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER

- Spatula (ucu sivri küçük mala),
- Kazma, kürek, el arabası,
- Keski,
- Jeolog çekici,
- Dişçi aletleri,
- Su terazisi,
- Fırça, süpürge,
- Kaldıraç,
- Vinç, kepçe,
- Fotoğraf makinesi,
- Metre,
- Ölçüm, çizim araç-gereçleri,
- Kimyasal maddeler, Sondaj aletleri.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Arkeolog olmak isteyenlerin;
- Tarih ve kültür konularına meraklı ve bu alanlarda başarılı,
- Açık havada çalışma yapmaktan kaçınmayan,
- İyi bir gözlemci ve araştırıcı,
- Bedence sağlam,
- Normalin üstünde genel yeteneğe ve özellikle sözel düşünme ve neden-sonuç
ilişkisini ortaya çıkarabilme gücüne sahip
kimseler olmaları gerekir.

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Arkeologlar görevlerine göre değişik ortamlarda çalışırlar. Araştırma yapan arkeologlar, çoğunlukla okuyarak, yazarak görev yaparlar, yaz aylarında kazı çalışmalarını açık havada yürütürler. Müzelerde çalışanlar için çalışma ortamı temiz ve sessizdir. Bir kazıda ilginç bir parçanın bulunması ve ait olduğu dönemin belirlenmesi uzun ve zahmetli bir çaba sonucunda gerçekleşir ve bu durum kişiye büyük bir mutluluk verir. Arkeologlar; eski çağ tarihçisi, heykeltıraş, mimar, topograf, teknik ressam, fotoğrafçı, epigraf (yazıt okuyan kişi) gibi meslek elemanlarıyla sürekli iletişim halinde çalışırlar.

D- MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Meslek eğitimi aşağıdaki üniversitelere bağlı fakültelerin Arkeoloji ile Arkeoloji ve Sanat Tarihi bölümlerinde verilmektedir.
- Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Aydın
- Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - Eskişehir
- Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi
- Akdeniz Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Antalya
- Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Erzurum
- Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü-Ankara
- Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Çanakkale
- Dicle Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Diyarbakır
- Dokuz Eylül Üniversitesi Fen ve Edeiyat Fakültesi (İzmir)
- Doğu Akdeniz Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - KKTC / Gazimagosa
- Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - İzmir
- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - Ankara
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi - İstanbul
- Mersin Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - İçel
- Mimar Sinan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - İstanbul
- Mustafa Kemal Üniiversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Hatay
- Muğla Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü
- Kocaeli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü
- Pamukkale Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi - Denizli
- Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Konya
- Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi – Edirne

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER

- Sanat Tarihi
- Türk Dili ve Edebiyatı
- Sosyoloji
- Tarih
- Coğrafya

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Meslek eğitimine başlayabilmek için
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda ( ÖSS) Arkeoloji lisans programı için yeterli Sözel (SÖZ) puanı almak ,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih bildirim Formunda Arkeoloji lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim programını tercih etmek gerekmektedir.

D- MESLEK EĞİTİMİ

Liselerin “Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat, Genel Kültür, Sınıf Öğretmenliği” "Sanat, Sanat (Müzik), Sanat (Resim), Sanat (Tiyatro), Müzik, Resim” Alan/Kol Bölümleri ile Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü” mezunları, bu yükseköğretim programında öğrenim görmek istediklerinde ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekle ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
Ancak, kendi alan/kol/bölümleri dışında bir yükseköğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır.

Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü kendi içinde Prehistorya, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Klasik Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dallarına ayrılmaktadır. Arkeolog unvanı ise ilk üç anabilim dalı mezunlarına verilmektedir.

- Prehistorya Anabilim Dalı' nda insanlığın doğuşundan (Yontma Taş Çağı), Cilalı Taş Çağı (Neolitik) na kadar süren uzun dönemin eğitim-öğretim ve araştırması yaptırılmaktadır.
- Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı' nda ise; Önasya (Mezopotamya, Suriye, İran, Anadolu, Kıbrıs) da Neolotik Çağdan başlayarak çivi yazısının kullanıldığı çağları da içine alan bir dönemin eğitim-öğretim ve araştırması yaptırılmaktadır. Ağırlıklı olarak Kuzey ve Güney Mezopotamya' da gelişen ve geniş bir etki alanı olan Sümer, Akad, Eski Babil ve Asur Sanatı işlenmektedir. Çivi yazısı kullanan bu kavimlerin bıraktığı maddi kültür kalıntılarının her türü kronolojik (tarihsel) bir dönem içinde ve karşılaştırmalı olarak incelenir. Önasya ülkelerinin kilit noktasında bulunan Anadolu'nun ön tarih ve tarih çağlarının başlangıcından MÖ 6. yüzyılın ortalarına kadar erişen zaman içindeki arkeolojisi okutulan derslerin önemli bir grubunu oluşturmaktadır.

D- MESLEK EĞİTİMİ

- Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı ise; Anadolu ve Anadolu dışında gelişmiş olan Yunan, Roma ve Geç Antik Uygarlıklarının eğitim-öğretim ve araştırmasını konu olarak almıştır. MÖ 2000' in sonundan Bizans dönemine kadar ki insan elinden çıkan her türlü maddi kalıntı ile uğraşan; bunun yanı sıra, insanın çevre ile olan ilişkilerini, sosyal ve ekonomik durumunu ve insan ile ilgili her türlü konuyu inceleyen bir daldır.
- Arkeoloji alanında eğitim veren bu anabilim dallarının birinci sınıfında, temel kavramlar ve terimler öğretilmektedir. Arkeoloji alanında eğitim veren bu anabilim dallarının birinci sınıfında temel kavramlar ve terimler öğretildikten sonra diğer sınıflarda her anabilim dalı kendi konusu çerçevesindeki insanlığın sosyokültürel yapısını ve kültür ortam ilişkilerini işler.
- Klasik arkeolojide Yunanca ve Latince öğretilmektedir. Dönem özelliklerinin incelendiği heykel, seramik, mimari, tarihi coğrafya vb. dersler verilmektedir. Öğrenciler yaz aylarında kazı çalışmalarına katılabilir, müzelerde araştırmalar yapabilirler.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN

Eğitimini başarı ile tamamlayanlara "Lisans Diploması" ve "Arkeolog" unvanı verilir.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Arkeologların çalışma alanları; Üniversiteler (öğretim görevlisi veya araştırmacı olarak), Müzeler ve Anıtlar Genel Müdürlüğü' ne bağlı çeşitli müzeler, kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulları, özel müzeler, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Maden Tetkik Arama Enstitüsüdür.

Arkeologların çalışma alanı oldukça dardır ve personel alımı sınırlıdır. En çok istihdam alanı sağlayan Kültür Bakanlığı yılda 10-15 civarında Arkeolog almaktadır.

Kendisini yetiştirmiş iyi derecede bir yabancı dil bilen arkeologlar, profesyonel turist rehberi olarak da çalışabilirler.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

Öğrenciler üniversitelerin veya müzelerin yaz aylarında yapmış olduğu kazılara katılırlarsa asgari ücret seviyesinde ücret alabilirler.

Şartları uyan öğrenciler Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunun sağlamış olduğu kredi ve yurt hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Çeşitli kurum ve kuruluşlarca başarılı öğrencilere karşılıksız veya mecburi hizmet karşılığı verilen burs olanağı da vardır.

EĞİTİM SONRASI

Eğitim sonrası teknik hizmetler sınıfında göreve başlarlarsa asgari ücretin 3-3,5 katı dolayında maaş almaktadırlar. Alınan bu ücret arkeologun bulunduğu konum ve çalışma sürelerine göre değişiklik gösterebilmektedir.

G- MESLEKTE İLERLEME

Lisans eğitimini tamamlayan kişiler üniversitelerde görev almak isterlerse araştırma görevlisi sınavında başarılı olmaları gerekir. Bu şekilde göreve başlayan kişiler doktora derecesi aldıktan ve gerekli çalışmaları tamamladıktan sonra yardımcı doçent, doçent ve profesör olarak meslekte ilerleyebilirler.

Belli bir alanda uzmanlaşabilir. Bunlar; eski tunç çağı eserleri, konservatör (yarım eserlerin yapıştırılması), sikke (numismat), arkaik dönem heykeltıraşlığı, Helenistik çağ mimarisi, seramik, vb. alanlardır.

BENZER MESLEKLER

- Sanat Tarihçisi
- Tarihçi

H- EK BİLGİLER

Arkeoloji Nedir?
- Arkeoloji kelime manası ile eskinin ilmidir. Eski medeniyetleri maddi
kalıntılar yolu ile inceleyen bir bilimdir.
- Eski çağdan zamanımıza kalmış her çeşit eserin incelenmesi arkeolojinin içine
girer. Somut kalıntılardan dolayı arkeoloji geçmişteki insan emeği olarak da
tarif edilebilir.
- Arkeolojide eski uygarlık kalıntılarının tarif ve tasnifi yapılır.

SİT: Eskiden insanların oturdukları yerlere SİT denir.
SİT tipleri:
- Mağaralar,
- Kaya altı sığınakları,
- Tümülüs ve höyükler,
- Antik kentler,
- Kutsal alanlar,
- Mezarlıklar,
- Sualtı sitleri.

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Meslek Elemanları,
- 2005 Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS ) Kılavuzu
- Çeşitli Üniversitelerin Katalogları,
- ÖSYS (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Klavuzu –2005
- ÖSYM Üniversiteler,Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi –2000,
- Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK )Üyesi Kuruluşlar.

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili Eğitim Kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.