TANIM

Kamuoyunu aydınlatmak ve bilgilendirmek üzere, toplumda meydana gelen ekonomik, siyasal, kültürel, sportif, adli vb. olaylarla ilgili bilgi toplayan, bunları değerlendirerek, gazete ve/veya dergilerde yayınlanmaya hazır hale getiren kişidir.

A- GÖREVLER

- Ekonomik, sosyal, kültürel, siyasal vb. nitelikteki olayları izler,
- Olaylar arasından, araştırmaya değer olanları belirler,
- Araştıracağı olay hakkında kimlerden bilgi alabileceğini belirler,
- Çeşitli kaynaklardan sözlü veya yazılı olarak verilen bilgileri toplar,
- Topladığı bilgileri değerlendirir, doğruluğunu kontrol eder,
- Bilgileri anlaşılır bir dille yazar, önemli noktaları vurgular,
- Bilgileri haber merkezine gönderir.

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER

- Daktilo,
- Fotoğraf makinesi,
- Teyp,
- Teleks,
- Faks,
- Bilgisayar,
- Telefoto,
- Telefon,
- Telsiz,
- Çeşitli kırtasiye malzemeleri.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Gazete muhabiri olmak isteyenlerin;
- Düşüncelerini söz ve yazı ile başkalarına aktarabilen,
- Çevresinde olup bitenlere ilgili, dikkatli,
- Başkaları ile iyi iletişim kurabilen, girişken,
- Okumaya ve çevresini incelemeye meraklı, olayları doğru değerlendirebilen,
- Değişik ortamlarda, gerektiğinde stres altında çalışabilen
kimseler olmaları gerekir.
Yaratıcılık meslekte başarıyı artırıcı bir faktördür.

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Gazete muhabiri; haberin yazılması aşamasında büroda görev yapar, olayların araştırılması aşamasında açık havada, kapalı yerlerde, sıcakta, soğukta, dağda, uçakta vb. ortamlarda çalışabilir. Çok nadirde olsa saldırıya uğrama tehlikesi vardır. Çalışma saatleri genellikle düzensizdir. Sık sık seyahat etme söz konusudur. Araştırma yaparken her türlü insanla, her türlü olayla karşılaşabilir. Gazete muhabirleri bazen bir röportaj için günlerce ünlü bir kişinin peşinden koşmak, evlerinden uzakta, güç koşullarda yaşamak, gerektiğinde bir haber için kendini tehlikeye atmak durumunda kalabilirler.

D- MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Mesleğin eğitimi aşağıdaki üniversitelere bağlı iletişim fakültelerinin “Gazetecilik” bölümlerinde verilmektedir.
- Ankara Üniversitesi, İletişim Fakültesi,
- Atatürk Üniversitesi, İletişim Fakültesi,
- Ege Üniversitesi, İletişim Fakültesi,
- Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi,
- Gazi Üniversitesi, İletişim Fakültesi
- İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi
- Kocaeli Üniversitesi, İletişim Fak
- Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi
- Selçuk Üniversitesi, İletişim Fakültesi
- Yeditepe Üniversitesi, İletişim Fakültesi
- Galatasaray Üniv. İletişim Fakültesi. İstanbul.

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER

- Türkçe, Kompozisyon,
- Sosyal Bilimler,
- Yabancı Dil.

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Mesleğin eğitimine girebilmek için,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) “Gazetecilik” lisans programı için Yeterli “Sözel (SÖZ)” puan almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Gazetecilik” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.

Liselerin Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat, Genel Kültür, Sınıf Öğretmenliği alanları ile, Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü mezunları, bu alanda yüksek öğrenim görmek isterlerse, ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.

“Fotoğrafçılık”, “Fotoğrafçılık ve Kameramanlık”, “Radyo ve TV Yayımcılığı”, “Radyo ve Televizyon Programcılığı”, “Masaüstü Yayıncılık” “ Televizyon Yapım ve Yönetimi” Televizyon ve Radyo Programcılığı””Bilgisayar Destekli Yayıncılık”ön lisans programlarından birini başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları taktirde “Gazetecilik” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır.
Eğitim süresince; Türk Dili, Beden Eğitimi, Yabancı Dil, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi gibi genel bilgi derslerinin yanında Hukuk, Siyaset Bilimi, Sosyoloji, İstatistik, İşletme, Fotoğrafçılık, Türk Dili, Dünya Edebiyatı, Anayasa, İktisat, Yönetim ve Organizasyon, Basın Tarihi, Türkiye'nin Yönetim Yapısı, Muhasebe, Araştırma Yöntemleri, Yazışma Teknikleri, Psikoloji, Bilgisayar Programlama, Gazete Yayınlama Tekniği, Pazarlama, Halkla İlişkiler, Tiyatro, Sanat Tarihi, Sinema, Reklamcılık, Uluslararası İlişkiler, Turizm ve Gazete Haberciliği gibi mesleki dersler de gösterilmektedir. Ayrıca, iletişim fakültelerinin gazetecilik bölümlerinde yazılı basında haberin kaynağından baskı evresine kadar olan işlemleri ile baskı evresinde süreli yayınların baskısına ilişkin temel bilgi ve uygulamaları konularında eğitim-öğretim verilmektedir. Öğrencilere araştırmalar yaptırılmaktadır. Meslek yaşantıları boyunca sık sık karşılaşacakları siyasi, toplumsal, ekonomik olaylar, temel hukuk kavramları, dış politika, halkla ilişkiler, reklamcılık, iletişim, fotoğrafçılık vb. konularda da bilgiler verilmektedir.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN

Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Gazetecilik” lisans diploması ve “Gazete Muhabiri” unvanı verilir.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

- Gazete muhabirleri habercilikle ilgili olan bütün basın kuruluşlarında (gazete,dergi) çalışabilirler. Haberciliğe daha ciddi yaklaşan gazetelerde çalışanlar dünyada olup bitenlere (ekonomi, borsa, politika, sağlık, eğitim, hukuk) ilişkin olabildiğince fazla ve doğru bilgi verirler. Magazin gazetelerinde çalışan gazete muhabirleri ise sanat, moda ve sosyete dünyasında meydana gelen olayları araştırır ve yazarlar.
- Gazete muhabirleri çıktığı saate göre sabah gazetesi, akşam gazetesi; ya da yayınlandığı sıklığa göre günlük gazete, haftalık gazete ayrıca yerel, ulusal ya da uluslararası gibi çeşitli gazetelerde çalışabilirler. Genel olaylarla ilgili bilgi veren gazetelerin yanı sıra yalnızca belirli kesimleri ilgilendiren özel bazı konularda ki haber ve makalelerin bulunduğu gazetelerde vardır. Çok nadirde olsa yabancı dilde yayın yapan gazetelerde çalışabilir.
- Gazetecilik ekonomik koşullardan çok çabuk etkilenen bir sektör olduğundan mezunların iş bulma şansı ülkenin ekonomisi ve gelişmişliği ile çok sıkı ilişkilidir. Bununla birlikte, alanında çok iyi yetişmiş bir kimsenin her türlü koşulda işsiz kalmayacağı söylenebilir.
- Gazete muhabirleri toplumların aydınlatılmasında önemli bir görev üstlenmiştir. Dünyamızın küreselleştiği, iletişim çağına girdiğimiz bugünlere ulaşmada en büyük katkı basın-yayın organlarından gelmiştir. Gazeteler sayesinde dünyanın herhangi bir yerindeki olaylardan anında haberdar olabilmekteyiz. Bu yönüyle teknolojiyi en iyi kullanan meslek olma özelliğini de sürdürmektedir. Gelecekte bu durumun daha da gelişeceğini söyleyebiliriz.
- “Gazetecilik” bölümü mezunlarından Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programını veya Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) işbirliği ile açılan / açılacak Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayanlar, lise ve dengi okullarda Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Öğretmeni olarak çalışabilirler.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ DURUMU

EĞİTİM SÜRESİNCE

Öğrenciler eğitim süresince çeşitli kurum ve kuruluşlardan karşılıklı veya karşılıksız kredi, burs alabilirler. Yaz aylarında yapılan dörder haftalık staj döneminde de işveren belli bir ücret verebilir.

EĞİTİM SONRASI

Eğitim sonrası kazanç ise çalışılan gazetenin tirajına, işverenin tutumuna, işyerinde toplu iş sözleşmesinin yapılıp yapılmamasına göre değişiklikler göstermektedir. Daha sonra ücretler bulunduğu konum ve çalışma yılına, Toplu İş Sözleşmesine göre belirlenmektedir.

G - MESLEKTE İLERLEME

- Gazete muhabirliği mesleğinde ilerleme bireyin kendisini yetiştirmesine bağlıdır. Meslek elemanları, spor muhabirliği, polis muhabirliği, ekonomi muhabirliği, magazin muhabirliği gibi alanlarda uzmanlaşabilirler. Kişi herhangi bir alanda muhabir olarak çalışabileceği gibi kendini yetiştirmesiyle köşe yazarlığına, genel yayın müdürlüğüne kadar yükselebilir.
- Başarılı çalışmalar yapan muhabirler daha yüksek tirajlı gazetelere geçebilirler. Ücretlerinde önemli ölçüde artış olabilir.
- Üniversitelerde akademik kariyerini yükselterek öğretim görevlisi olarak da meslek yaşantısını sürdürebilir.

BENZER MESLEKLER

- Halkla ilişkiler uzmanı,
- Reklamcı,
- Yazar (metin yazarı, ilan yazarı, kitap yazarı),
- Radyo-Televizyon muhabirliği ve yapımcılığı,
- Eleştirmen.

H- EK BİLGİLER

Gazetenin bir düzen içinde çıkarılmasını sağlamak için gazeteciler arasında çeşitli görev dağılımı yapılmıştır.

Bunlar:

Genel Yayın Müdürü: Gazete sahibinin isteği doğrultusunda gazetenin yayın politikasını tayin eder, bölümler arasında gerekli koordineyi sağlayarak tutarlı ve uyum içinde gazetenin çıkmasını sağlar.
Sorumlu Müdür: Gazetenin özelliğine göre bir veya birden fazla sorumlu müdür olabilir. Eğer tek sorumlu müdür varsa gazetede yayınlanan tüm fikir ürünleri ve spor haberlerinden sorumludur. Birden fazla ise görev dağılımı olabilir.
Yazı İşleri Müdürü: Çeşitli kaynaklardan gelen haberlerin belirli bir düzen ve bütünlük içinde okuyucuya sunulmasını sağlar. Genel Yayın Müdürünün direktifleri doğrultusunda görev yapar.
Sekreter: Haberleri, önem, tür ve özelliklerine göre sayfa üzerinde yerleştirir, göze hoş gelecek şekilde sergilemek görevini yapar.
Haber Müdürü: Yayın Müdürünün direktifi ve Yazı İşleri Müdürünün isteği doğrultusunda gazetenin büroları, servisleri ve muhabirleriyle ilişki kurup onların verdikleri haberlerin yeniden elden geçirilerek redakte edilmesini sağlar.
İstihbarat Şefi: Haber akışkanlığını sağlama görevini yerine getirir. Günlük çalışma programı oluşturarak muhabirler arasında iş bölümü yapar.
Muhabirler ve Foto Muhabirleri: Muhabirler, belirli dallarda veya küçük gazetelerde her dalda görev yaparak haber toplayan kişilerdir. Foto muhabirleri ise resim çekerek haberin inandırıcılığını artıran en büyük yardımcıdır.
Başyazar: Gazetenin genel yayın politikasını belirleyerek belirli konularda tutumunu ortaya koyarak, haftanın belli günleri veya hergün çıkan yazıları kaleme alır.
Makale ve Fıkra Yazarları: Ana ürün olan haberleri çeşitli belge ve kaynaklarla
yorum haline getirir. Böylece fikir gazetelerinde bir görüşün belirlenmesi görevini üstlenirler.
Ressam veya Grafikerler: Anlatımı güç olayların açıklanması veya resimli anlatımın daha başarılı olması için istatistik konularında resim, grafik ve çizim yaparlar.

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Oğuzhan KAVAKLI; "Haberleşme, Haberleşme Teknikleri ve Haberleşme Araçları" Ankara Matbaası, Ekim-1985 İZMİR,
- Oğuzhan KAVAKLI; "Temel Gazetecilik Ders Notları" Ege Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu-1984,
- Ahmet TANIK-Oğuzhan KAVAKLI; "Gazetecinin El Kitabı" Ankara Matbaası-1985 Bornova-İZMİR,
- "Ege Üniversitesi 1992-1993" Ege Üniversitesi Basımevi-1992,
- "Türk Meslekler Sözlüğü" İİBK Genel Müdürlüğü Yayın No:190 ANKARA-1986,
- Meslek elemanları,
- 2005 Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Kılavuzu,
- ÖSYS (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu – 2003
- ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi – 2000
- Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2005 Kılavuzu,
- Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar ile Mezun Oldukları Yüksek Öğretim Programları ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Esaslar ile Değişiklik yapılmasına dair Esaslar ( 31/03/2003 Gün ve 4 Sayılı Kararla Değişik 01/06/2000 Gün ve 340 Sayılı Karar)
- Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi Bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.