TANIM

Kuyumculuk, değerli maden ve taşlardan takı ve süs eşyası yapma sanatıdır. Kuyumcu ise; tüketici isteklerini ve kullanım alanlarını dikkate alarak tasarım yapan, altın, gümüş gibi kıymetli metal ve alaşımları eriterek döküm yapan, plaka veya tel haline getirildikten sonra, işleyerek ziynet eşyası meydana getiren kişidir.

A- GÖREVLER

- Yapılacak süs eşyalarını (takıları) tasarlar ve resmini çizer,
- Yapılacak parçaya uygun kalınlık ve boyda metali seçer,
- Platin, altın, gümüş veya bunların alaşımlarını ergiterek, hazırladığı kalıba döker,
- Kalıptan çıkan parçalara, tasarıma uygun olarak, dövme, delme, basınç altında tutma, inceltme vb. yoluyla şekil verir,
- Tıraşlama, parlatma, temizleme yöntemleri ile ve kimyasal boyalarla yüzeyleri düzeltir,
- Parçaları bozulmuş takımları tamir eder,
- Altın alım satımı yapar.
- Kuyumcular, görevlerini gerçekleştirirken, kendi aralarında iş bölümüne gitmekte olup, bununla ilgili ayrıntılı bilgi H- Ek Bilgiler bölümünde yer almaktadır.

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER

- Tezgah,
- Küçük el aletleri; eğeler, penseler, çekiçler, keski ve makas, kıl testere, heştek takımı ve zımbaları, örs, düzdemir, oluklu demir, mengeneler, malafalar, raspa ve çelik kalemler, kaynak kabı ve çift pergel,
- Büyük elektrikli motorlu aletler; eritme ocakları, astar için silindir, tel için hadde, vakumlu döküm ocağı, tavlama ve mine fırını, lazer makinesi, zincir makinesi, freze, cila motoru, vibratör (yazı makinesi), presler,
- Kaynak takımı (şalome),
- Malzemeler ve kimyasal maddeler; testere kılı, freze uçları (füsurlar), zımpara (brasse), cila güderi, fırçalar (tel, kıl), asitler (kezzap, tuzruhu, zac yağı), boraks, asitborik, karbonat, güherçile, siyanür, mihenk taşı,
- Tartı ve ölçü aletleri; terazi, mikrometre, kumpas, cetvel, yüzük ölçüleri.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Kuyumcu olmak isteyenlerin:
- Şekilleri algılama,
- Ellerini ve parmaklarını ustalıkla kullanabilme,
- Bir resmin ayrıntılarını akılda tutabilme,
- Değişik mücevher modelleri tasarlayabilme,
- Tasarlanan modelleri çizebilme yeteneğine sahip,
- Dikkatli, sabırlı olmaları gerekir.

Yaratıcılık meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir.

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Kuyumcular atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı sıcak ve madeni koku ile yüklü olabilir. Kuyumcular odasıyla, atölye personeliyle ve meslektaşlarıyla iletişim halindedir.

D- MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Meslek eğitimi Anadolu Meslek Liseleri, Endüstri Meslek Liselerinin “Kuyumculuk” bölümünde,
Anadolu Kız Meslek Liselerinin ve Kız Meslek Liselerinin “Kuyumculuk Teknolojisi alanı ” Takı tasarımı ve Takı Üretimi, dallarında Pratik Kız Sanat Okulları ile Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitülerinde ve Mesleki Eğitim Merkezlerinde verilmektedir.

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Anadolu meslek ve Anadolu Kız Meslek Liselerine girebilmek için; ilköğretim okulu mezunu olmak ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi sistemle yapılan “Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme” sınavında başarılı olmak gerekmektedir.
Endüstri meslek liselerine ve kız meslek liselerine girebilmek için ilköğretim okulu mezunu olmak yeterlidir.
Mesleki Eğitim Merkezlerine Devam Edebilme şartları:
- En az ilköğretim okulu mezunu olmak, 14 yaşını doldurmuş olmak,
- Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,
- Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir.
Pratik kız sanat okulunda öğrenim görmek isteyenlerin ise ilköğretim çağı dışında olması,
Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitülerinde öğrenim görmek isteyenlerin ise en az ilköğretim mezunu olması gerekmektedir.
Pratik Kız Sanat Okulları’na gidebilmek için herhangi bir eğitim şartı yoktur.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

Anadolu meslek ve Anadolu Kız Meslek Liselerinde eğitim süresi 4 yıldır.
Kız Meslek/ Endüstri Meslek liselerinde eğitim süresi 3 4 yıl olup Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitülerinde ise eğitim süresi 2 yıldır.
Mesleki eğitim merkezlerinde eğitimin süresi 3 yıldır. Pratik Kız sanat okulunda 760 saatlik kurs programı uygulanmaktadır. Mesleki eğitim merkezlerinde,bir günlük teorik eğitim okulda, dört günlük pratik eğitim işletmelerde verilmektedir.
- Endüstri meslek liselerinde 1. sınıfta temel bilgi ve becerileri kazanan öğrenciler, 2. yıldan itibaren pratik eğitimleri için işyeri ve işletmelere gitmektedirler.
Mesleğin eğitimi süresince;
3308 Sayılı Yasa'ya göre kız meslek liselerinde 11. sınıfta, kız teknik öğretim olgunlaşma enstitülerinde 2. sınıfta 3 gün işletmede, 2 gün okulda eğitim görmektedirler.
- Eğitimde, genel kültür derslerinin yanı sıra; temel sanat eğitimi, meslek bilgisi, takı tasarımı, Teknik Resim, Meslek Bilgisi, Ticaret Bilgisi, İş Güvenliği, Meslek Resmi, yazı, desen, teknik çizim, girişimcilik, işletme bilgisi, sanat etkinliklerini izleme, fotoğraf, kuyumculuk teknikleri ve uygulama (Atölye), takı tarihi dersleri öğretilir.
Çıraklık Eğitimi süresince:
- Teknik resim bilgisi alınır, basit parçaların yeterli görünüşlerini çizmeyi ve okumayı, kuyumculuk mesleğinde kullanılan standart makine elemanlarını ve görevlerini, çeşitli türdeki yüzük, zincir, madalyon, bilezik, gerdanlık gibi fantazi ziynet eşyalarının tasarımını yapmayı ve imal resimlerini çizmeyi, geometrik süslemeleri, kaynak yapmasını, süslemecilikte kullanılan stilleri, hat sanat çizimlerini teknik resim ve meslek resmi derslerinde öğrenirler.
- Meslek bilgisi dersinde ise; kuyumculuk ve süsleme sanatına ait köklü bilgiler alınır. Altın, gümüş, platin, gibi kuyumculukta kullanılan kıymetli metallerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini, bileşimlerin elde edilmesini ve kullanım alanlarıyla, yapılarını ve işlemelerine ait bilgileri öğrenirler. Altın ve gümüş kaynağı yapmayı, ayar yapmayı ve imal edilen malzeme üzerine ayar ve patentini vurmayı, kullanılan araç ve gereçlerle malzemeleri tanır ve öğrenirler.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN

- Meslek liselerinde eğitimini tamamlayanlara "Meslek Lisesi" diploması ve "Teknisyen" unvanı verilir.
- Çıraklık eğitimini tamamlayanlara eğitim sonunda katıldıkları kalfalık sınavında başarılı olmaları durumunda "Kalfalık Belgesi" ve unvanı verilir.
- Kız teknik öğretim olgunlaşma enstitüsü ve pratik kız sanat okulu "Kurs Bitirme Belgesi" verilir.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Ülkemizde, geleneksel metallerden yapılmış ziynet eşyasına gerek takı, gerekse tasarruf amacıyla büyük ilgi duyulması sonucu çok hareketli bir iç piyasa bulunmakta, özellikle bazı illerimizde bu alanda çok sayıda insan çalışmaktadır. Meslek elemanı bir başka kişinin yanında çalışabileceği gibi kendi adına işyeri de açabilir. Bu meslek, geçmişte daha basit el aletleri ile yapılırken, kullanılan aletlerde gelişmeler söz konusu olmuştur.

Kuyumculuk mesleğinde çalışanlar, sanat kültürünü gelecek kuşaklara sanat mirası olarak bırakacaklarından temel işlemleri ve değişiklikleri yakından takip etmek ve ustalıklarını sergilemek zorundadırlar. El kuyumculuğu atölyelerde yürütülmektedir. Altın kaplama işi seri üretim için yapılmaktadır.

Gelecekte teknolojik bilgilerle donanmış, ustalıklarını işledikleri parçalara yansıtan iyi yetişmiş uzman elemanlara ihtiyaç olacaktır. Meslek elemanlarının bir bölümü imalat alanında çalışırken, bir bölümünün satış konusunda çalıştığı görülmektedir. Az da olsa iki işi bir arada yürütenler de vardır.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

- Mesleğin eğitiminde 3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanunu gereğince, 2. ve 3. sınıflarda işletmelerde uygulamalı eğitim gören öğrencilere, işletmelerce asgari ücretin %30'undan az olmamak üzere bir ücret ödenmektedir.
- Eğitim gören adayların iş kazası, iş riski ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır.
- İşletmenin sağladığı diğer sosyal imkanlardan faydalanırlar,
- Eğitimleri süresince muayene ve tedavi masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu’nca karşılanır.

EĞİTİM SONRASI

- Mesleki eğitim sonrasında, en az asgari ücret düzeyinde ücret alınmaktadır.
- Kazanç bir başka kişinin yanında çalışma veya kendi adına iş sahibi olma durumuna göre değişkenlik gösterir.

G- MESLEKTE İLERLEME

Meslek liselerinden mezun olanlar "Teknisyen" unvanı alırlar. Mezun olduktan sonra Mesleki Eğitim Merkezinde girdiği sınavda başarılı olduğu takdirde “ustalık” belgesi alabilmektedirler.
- Meslek liselerinin bu bölüm/alan/dalından mezun olanlar istedikleri takdirde, Kıymetli Taş ve Metal İşlemeciliği, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı, Takı Tasarımı ve Süs taşları İşlemeciliği, Taş ve metal işlemeciliği, Uygulamalı Takı teknolojisi ön lisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler.
- Mesleki eğitim merkezlerinde kalfalık belgesini alanlar, Milli Eğitim Bakanlığı’ nın mesleklerin özelliklerine göre belirlediği sürelerde ustalık eğitimi kurslarına devam edip, başarılı olmaları durumunda ustalık belgesini alırlar.
- Ayrıca, en az üç yıl süreli mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarından diploma almış veya çıraklık eğitimini başarı ile bitirmiş ve Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenen süre kadar mesleğinde çalışmış yada en az beş yıl kalfa olarak çalıştığını belgelemek şartı ile ustalık sınavına doğrudan katılarak, başarı göstermeleri durumunda ustalık belgesini alırlar. Ustalık belgesini kendi işyerlerini açabilirler. Kendi işyerini kuranlar girişimci olarak da ilerleme kaydedebilirler.
- Ustalık belgesine sahip olanlar Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de mesleki eğitim merkezlerinde düzenlenen İş Pedagojisi kursuna katılıp, başarılı olmaları durumda Usta Öğreticilik belgesine sahip olurlar.
2 yıllık yüksek öğrenim programlarından mezun olanlar tekniker unvanı alırlar. Taş ve metal işleri yapan yerlerde sorumlu personel ve uzman olarak çalışmaktadırlar.
Kuyumculuk eğitimini tamamlayanlar kendi olanakları ile kuyumculuk mesleğinin aşağıda sıralanan bölümlerinde uzmanlaşabilirler.
• Altın ve gümüş kuyumculuğu, . Mücevherat kuyumculuğu, Mücevherat tamirciliği, . Kıymetli taş tıraş ve perdah işçiliği,. Kıymetli taş takıcılığı,
• Kıymetli metal çekiciliği, . Kıymetli metal varak işçiliği, . Mücevherat oymacılığı.

BENZER MESLEKLER
- Altın ve gümüş işlemecisi,
- Kıymetli taş traş ve perdah işçisi,
- Mücevharat oymacısı,
- Mücevharat tamircisi,
- Takı teknolojisti (teknikeri),
- Model tasarımcısı,
- İmitasyon (taklit takılar) yapımcısı.

H- EK BİLGİLER

MEGEP PROJESİ

MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) kapsamında pilot uygulama yapılan Genel veya Meslek Liselerinin ortak sınıfının (9 sınıf ) sonunda öğrenciler yıl sonunda yapılacak değerlendirme sonucuna göre Meslek Liselerine veya Genel Liselere yönelebileceklerdir. Bu proje kapsamında Meslek Liselerine yönelen, Kuyumculuk Teknolojisi alanını tercihten sonra 11. sınıfta alanın altında yer alan aşağıda belirtilen dallardan birine yönelen öğrenciler 12. sınıfta işletmelerde 160 saat beceri eğitimine katılırlar.
Kuyumculuk Teknolojisi alanı altında yer alan Dallar:
- Takı İmalatçısı
Meslek lisesi mezunları Kuyumculuk Teknoloji alanında diploma, seçtiği dalda ise sertifika sahibi olup, “Teknisyen” unvanını alırlar.
Bu uygulama pilot olarak seçilen okullarda uygulamaya başlanmış olup, diğer okullara da yaygınlaştırılacaktır. Ancak eski sistemde öğrenci alan okullar öğrencilerini mezun edinceye kadar meslek araştırmamızda yer alan sistemde eğitime devam edecekler, ancak eğitim süresi 4 yıl olacaktır.

İŞ KOLU
- Meslek metal işkolunda yer alır.

SORUMLULUK
- Verilen işi müşterinin isteği doğrultusunda , zamanında, eksiksiz, belirlenen ayarda yapmak ve teslim etmekten,
- Güvenlik kurallarına uymaktan, araç ve gereçleri yerinde kullanmaktan sorumludur.

KUYUMCULUK SEKTÖRÜNDEKİ
MESLEKLERLE İLGİLİ TANIMLAR

Eritici (ocakçı): Kuyumculukta kullanılan değerli metalleri ocakta, potalarda eriterek düz veya tel şidelere, derecelere (kalap) döküp silindirlerden veya haddelerden istenilen mikronda levha (astar) veya tel halinde çekerler.
Dökümcü: Takı tasarımcıları tarafından çizilen takı modellerinin kauçuk kalıplarda mumdan kopyalarını çoğaltıp alçı kalıbını alarak ondiksiyon ocaklarında santrifüjle seri halinde dökümünü yapar.
Sadokar: Her türlü takıyı ham altından elle yapabilen ustadır.
Mıhlayıcı: Takıların taşlarını ayarlayıp takılara monte eden, tutturan ustalardır.
Kalemkar: Takıya nakış desen yapılacaksa el kalemi veya makine kalemi ile bu işlemi yapan ustadır.
Oymacı ajurcu: Kıl testere ile veya presle ajurlu takıları yapan ustadır.
Mineci: Bazı altın takıların üzerinde görülen renkli emaye süslemeleri yapan ustadır.

H- EK BİLGİLER

Yaldızcı Kaplamacı: Elektroliz ile muhtelif kimyasal banyolarda bir metalin üzerini diğer bir metalin iyonları ile kaplama işlemini yapan kişidir.
Cilacı: Bitmiş takılara gereken parlaklığı veren polisaj ustalarıdır.
Ramalcı İfrazcı: Kuyumcu atölyelerinde işlemler sırasında verilen fireyi (kaybı) geri kazanmak ve bunların has altın haline getirilmesi işlemini yapan kişidir.
Ayar evleri: Kimyasal metodlarla ayarı bilinmeyen altının kesin milyem raporunu verir.
Malzemeci: Kuyumcular için gerekli araç, gereç, malzeme, kimyasal maddeleri ve vitrin dekorlarını sağlar.

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Meslek elemanları,
- İŞKUR "Türk Meslek Sözlüğü" Ankara 1983-Yayın No:173,
- TC. MEB Çıraklık Dönemi Kuyumculuk Meslek Dalı Eğitim Programı,
- Güncel Meslekleri Federal Çalışma Kurumu, Frankfurt-1992/1993,
- MEDAK (Meslek Danışma Komisyonu) üyesi kuruluşlar.
- ÖSYM 2005 ÖSS Sınav Kılavuzu,
- 4702 Sayılı Kanun.
- MEGEP Öğretmen Uygulama Kılavuzu-2005

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek danışma Merkezi,
- Bünyesinde meslek danışma merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu il ve şube müdürlükleri.
__________________